Luis Miguel Rojas-Berscia komt oorspronkelijk uit Lima, Peru. ‘De wereld is mijn laboratorium’, zegt de taalwetenschapper. ‘Als onderzoeker verdiep ik mij in het Nijmeegs dialect. Terwijl ik voor mijn werk ook drie jaar lang in Australië en opnieuw in Peru heb gewoond om inheemse dialecten in de zandwoestijn te onderzoeken. Ik snap heel goed dat het een privilege is dat ik zoveel heb kunnen reizen en van alles in de wereld heb ontdekt. Met mijn huidige project wil ik laten zien dat je niet per se ver hoeft te reizen om een grote taaldiversiteit te vinden.’
Tijdens het eerste warme weekend in maart zat Rojas-Berscia net als vele andere Nijmegenaren bij de Achtertuin op het terras. Hoewel hij écht wel luisterde naar wat zijn vrienden op het terras te vertellen hadden, houdt Rojas-Berscia zijn oren ook altijd gespitst om mee te luisteren met alle onbekende mensen om zich heen. ‘Het viel mij op dat er ook Pools werd gesproken.’
Stadstaalkundige
Om al die talen te herkennen en vervolgens te onderscheiden, moet je een taalwonder zijn. Stadstaalkundige Rojas-Berscia is een hyperpolygot, wat betekent dat je meer dan elf talen kunt spreken. Rojas-Berscia is de tel kwijt maar denkt er bijna twintig te spreken. Van Engels tot Piëmontees, van Italiaans tot Chinees en van Duits tot drie Inheemse talen (Quechua, Shawi, Kukatja). Met een drietalige opvoeding (Spaans, Italiaans en Piëmontees) werd het hem met de paplepel ingegoten.
De taalwetenschapper vergeet een geleerde taal niet en heeft een nieuwe taal snel onder de knie. Een Peruaanse onderzoeker die het Nimweegs verstaat en ruim 5 jaar in Nijmegen woont, een stad die als thuis voelt: goede redenen om hem te kronen tot ‘stadstaalkundige’. Rojas-Berscia: ‘Hiermee zie ik mezelf als de vertegenwoordiger van meertaligheid in Nijmegen.’
Hoeveel talen en dialecten worden er eigenlijk in de stad gesproken, en welke dan? In Nijmegen worden meer dan 25 talen gesproken, zo blijkt uit de voorlopige onderzoeksresultaten van de stadstaalkundige. Denk aan: West-Armeens, Syrisch, Arabisch, Dari (dialect van het Perzisch), Arnhems, Groesbeeks en natuurlijk Nimweegs. Rojas-Berscia: ‘Nijmegen is meertaliger dan we denken.’
Nimweegs
De deuren van zijn kantoor zijn volgeplakt met Nijmeegse leuzen als: Nimweegs mot blieve. Eenmaal binnen? Tientallen boeken over allerlei landen in allerlei talen. Maar een aantal springen eruit doordat hij ze in de ‘etalage’ heeft gezet, zoals: Nijntje Git Fietse Ien ’t Nimweegs. ‘Het is een positief omslagpunt dat de meesterwerken van Dick Bruna nu ook in dialecten te koop zijn. Waar dialecten vaak werden gezien als ‘de taal van de straat, gesproken door het “onbeschofte” volk’, is dit een teken van trotsheid. Met de intentie om het dialect niet verloren te laten gaan, maar over te dragen aan een volgende generatie.’
Ook de Nijmeegse woordenboeken Zeg 't mar op z'n Nimwèègs en Kie(k) däör, wà röär prijken trots op zijn boekenplank. Geheel passend in het zicht, want maart is de maand van het dialect. Hij hoeft ze maar weer open te slaan, of hij vindt weer een nieuw verrassend woord. Hardop moet hij om een nieuwe vondst lachen: ‘Dit is zo’n leuke: luîmerik. Weet je wat dat betekent? Iemand die veel slaapt! Het dialect blijft ook mij verrassen!’
Op pad
Met zijn onderzoek wil de stadstaalkundige de meertaligheid in Nijmegen in kaart brengen. Samen met studenten gaat hij daarom op zoek naar de talen van Nijmegen, door zoveel mogelijk inwoners van de stad te interviewen. Elke geïnterviewde mag in zijn of haar taal ‘ik woon in Nijmegen’ zeggen. Dit is al door 180 mensen ingesproken. Met grote ambitie blijft de stadstaalkundige doorgaan: ‘Ik wil de hele stad bereiken!’
Deze interviews krijgen een artistieke uitwerking door geluidskunstenaar Elise ’t Hart, die de stemmen en klanken verwerkt in een audiovisueel kunstwerk. In de maand maart is zij als artist in residence te gast in het Besiendershuis, waar ze werkt aan de compositie voor het kunstwerk. ‘We zijn elke dag met taal bezig, maar omdat het zo alledaags is, is het ook iets waar we niet écht meer naar luisteren,;’ vertelt Elise. Dit project is volgens haar een kans om hierbij stil te staan en echt te luisteren naar stemmen, klanken en tonen. ‘Het laat ons weer even goed kijken en luisteren naar de mensen om ons heen.’
Luister alvast naar een voorproefje van het kunstwerk
Wil je meehelpen aan dit onderzoek en aan het kunstwerk? Klik op de knop hieronder, vul de vragenlijst in en spreek jouw taal in! (Je krijgt eerst een informatiedocument met de vraag om toestemming te geven voor het gebruik van de data).
Nijmegen Taalhoofdstad
Op vrijdag 23 mei tijdens festival Nijmegen Taalhoofdstad wordt de stadtaalkundige officieel geinaugureerd en wordt het kunstwerk van Elise ‘t Hart gepresenteerd. Het project Stadstaalkundige wordt georganiseerd samen met Besiendershuis.
