Humor, erbij horen en uitsluiting: de rol van gender en religie
In de Britse context wordt het hebben van 'een goed gevoel voor humor' vaak gezien als een belangrijk kenmerk om erbij te horen, en als een belangrijk kader waarbinnen groepen worden opgenomen of juist worden buitengesloten. Van oudsher is het zo dat zowel religieuze mensen als vrouwen doorgaans niet onder deze categorie van 'mensen met een goed gevoel voor humor' worden gerekend - zowel in de Britse context als daarbuiten. De feministische wetenschap heeft zich in de afgelopen decennia verzet tegen de stereotypering van de vrouw als 'humorloos'. Desondanks is er slechts beperkte wetenschappelijke aandacht geweest voor de constructie van humor als verweven met moderne, seculiere subjecten.
Dit onderzoeksproject
Daarom onderzoekt dit project de representaties en zelfrepresentaties van joodse en moslimvrouwen in Britse tv-komedies en stand-upcomedyoptredens. Dit project gaan kritisch in op deze politieke (en soms academische) voorschriften over wie we kunnen verstaan onder 'humoristisch', en op welke voorwaarden. Meer concreet richt ik me op de manieren waarop humoristische (zelf)representaties van joodse en moslimvrouwen op verschillende wijzen raciale en genderdiscoursen over hun kruisende religieuze en genderspecifieke identiteiten kunnen reproduceren, verstoren en satirisch kunnen heruitvinden. Wetenschappelijke onderzoekers van humor hebben het lang begrepen door een lens van polysemie en ambiguïteit: als een plek voor zelfexpressie en verzet tegen de gevestigde normen, en als een culturele vorm waarin stereotypen worden gereproduceerd en heersende vertogen verder worden verankerd. Humor is dan een lens van onschatbare waarde om discursieve normen binnen een bepaalde culturele, temporele en socio-politieke context te kunnen begrijpen en te kunnen problematiseren.
Binnen mijn onderzoek is deze context het 21-eeuwse Groot-Brittannië, met voorbeelden als Citizen Khan (BBC, 2012-2016), We Are Lady Parts (Channel 4, 2021-) en Friday Night Dinner (Channel 4, 2011-2020), evenals een corpus van zo'n 15 (opgenomen) stand-upcomedy sets. Door een combinatie van kwalitatieve, tekstuele analysemethoden - post-seculiere feministische discoursanalyse én thematische analyse - onderzoek ik de manieren waarop seculiere (en religieuze) normen in deze voorbeelden zowel gereproduceerd als ontwricht worden. Hoewel ik me in de eerste plaats richt op de inhoud van deze producties en het culturele werk dat ze kunnen verrichten, vul ik dit aan met een analyse van het mediadiscours over de shows en artiesten in kwestie, en met verschillende interviews met stand-up comedians. Dit secundaire materiaal geeft een duidelijker beeld van de productiecontexten en machts- en arbeidsstructuren binnen de creatieve industrie achter deze shows. Ik schets ook enkele verschillen tussen de genres van de tv-sitcom en stand-upcomedy, waarin verschillende humortechnieken worden ingezet om discoursen over religie, gender en ras te bespreken.
